Kahvenin tarihi, Etiyopya’da keşfedilmesiyle başlamış ve kısa sürede dünya geneline yayılmıştır. Bu yayılmanın bir durağı da Yemen olmuştur ve kahve burada ilk defa içecek olarak tüketilmeye başlanmıştır.Osmanlı İmparatorluğu, Yemen’i 1517’de fethetti ve 1520’lerde Osmanlı coğrafyasına kahve girişi gerçekleşti. Yemen Valisi Özdemir Paşa aracılığıyla, Osmanlı İmparatorluğu’na getirilen kahve, zamanla Türk mutfağının vazgeçilmezi haline geldi ve Türk kahvesi kültürünü oluşturdu.
Osmanlı’ya Gelişi ve Türk Kahvesinin Doğuşu
Yemen’in fethi, Yavuz Sultan Selim tarafından 1517’de gerçekleşti. İstanbul’a getirilen kahve ise, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Yemen Valisi Özdemir Paşa tarafından Osmanlı topraklarına tanıtıldı.Türk kahvesi, Osmanlı döneminde tavalarda kavrulup, dibeklerde dövüldükten sonra cezvelerde pişirilip telvesiyle birlikte sunulan özel bir içecek halini aldı. Bu kahvenin telvesinden süzülmeden ikram edilmesi onu, diğer kahve türlerinden ayrılan önemli bir özelliktir.Ayrıca, Türk kahvesinin sunumu da özel bir ritüelhalini almıştır. Değerli mücevherlerle süslenmiş fincanlarda servis edilen bu kahve, yanında lokum, kuş üzümü gibi tatlılarla ikram edilirdi.Türkler zamanla misafirperverlik anlayışını kahve ile birleştirdiler. Kahve, ilk defa su ile birlikte ikram edildiğinde, su içenin aç, kahve içenin tok olduğu anlayışı ortaya çıktı.
Osmanlı’da Kahvehanelerin Yükselişi ve Sosyal Hayat
Osmanlı İmparatorluğu’nda kahvehaneler, insanların sosyalleştiği, bilgi alışverişinde bulunduğu ve sohbet ettiği önemli mekanlardan biri haline geldi. İlk kahvehaneler, Tahtakale’de Hakem ve Şamlı Şems tarafından açıldı. Seyyar kahve satışı yapan bu ikili, daha sonra İstanbul’da ilk kahvehaneyi açarak bu kültürün yayılmasına öncülük etti.Kahvehaneler, ocaklarda büyük demliklerde kahvelerin piştiği, kitapların okunduğu ve her kesime hitap eden sosyal alanlar haline geldi. Hatta devlet adamları, kadılar ve vezirler boş zamanlarında kahvehanelerde vakit geçirmişlerdir.Osmanlı’da Kahve Yasakları
Osmanlı İmparatorluğu’nda kahve, çeşitli dönemlerde tam dört kez yasaklanmıştır.
İlk Yasak: Kanuni Sultan Süleyman döneminde, kahvehanelerin dedikodu ortamlarına dönüşmesini engellemek amacıyla kahve yasaklandı.
İkinci Yasak: 3. Murad döneminde gerçekleşti. Ancak bu yasak, kaçak kahvehanelerin açılmasına neden olarak kahve tüketimini artırdı.
Üçüncü Yasak: 1. Ahmed döneminde, kahve ile birlikte keyif verici maddeler yasaklandı. Kahve, uyuşturucu madde olarak kabul edildi.
Dördüncü Yasak: En sert yasak, 4. Murad döneminde yaşandı. Kahve ile birlikte tüm keyif verici maddeler yasaklandı ve uymayanlar idam cezasına çarptırıldı.
Kahve yasakları, IV. Mehmed döneminde bir miktar hafifledi. Alimlerin “Kömürleşmemiş oranda kahve haram değildir.” şeklindeki fetvasının ardından kahve tüketimi tekrar yaygınlaştı. Osmanlı İmparatorluğu’nda kahve, zaman içinde değişen yasal durumlarıyla birlikte, bir kültürün oluşumuna katkı sağlamıştır.
