Güney Amerika’da bulunan Amazon yağmur ormanları, Brezilya başta olmak üzere Bolivya, Peru, Ekvador, Kolombiya, Venezuela, Guyana, Surinam ve Fransız Guyanası olmak üzere 9 ülkeyi kapsamaktadır.
Dünyanın bir numaralı kahve üreticisi Brezilya, ABD Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre 2022-2023 yıllarında 62,6 milyon çuval (her biri 60 kg) yeşil kahve üretecektir. Brezilya’nın kahve üretimi konusunda ön planda olan bölgeleri Minas Gerais, Sao Paulo ve Espirito Santo’dur. Yüzde 60’ı Brezilya’da bulunan Amazon yağmur ormanlarında ise görece az miktarda kahve yetiştirilmektedir.
Uzun zamandır Amazon’da gerçekleşen büyük ölçekli tarım, ormanların büyük bir kısmını yok etti. Özellikle soya fasulyesi ve mısır gibi büyük ölçekli mahsül üretimi için alan açmak üzere kesilen ağaçlar, Amazon’u ormansızlaşmaya sürükledi.
Ormansızlaşma ve Kahve Üretimi
Belirli düzeyde ağaç kesmek, sürdürülebilir ormancılık anlayışı için ideal ve sağlıklı bir yoldur. Buna verilebilecek en basit örnek, küçük toprak sahiplerinin ağaç dikip daha sonra bu ağaçları odun elde etmek için kesmeleri olabilir. Bir sonraki süreçte ağaçlar yeniden eski haline gelecektir.
Kahve üretimi, ormansızlaşmaya yol açar demek çok doğru olmasa da Brezilya’da durumun böyle olduğuna dair birçok kanıt mevcut. 1820’de, Brezilya’nın bazı bölgelerinde, özellikle Rio de Janeiro, São Paulo, Minas Gerais, Parana ve Espirito Santo eyaletlerinin kuzeyinde küçük kahve çiftlikleri popülerdi. Aradan geçen 200 yıl içerisinde Brezilya, kahve üretiminde dünya 1.si haline geldi.
Brezilya’daki gelişmeler eşiğinde kahve üretimi gitgide yaygınlaştı. Bu durum, geniş arazilerin açılmasına, tek ürünlü ve tam güneş koşullarında kahvelerin yetiştirilmesini sağladı. Devam eden süreç, Brezilya’da bazı bölgelerde biyolojik çeşitliliğin azalmasına sebep oldu.
Çevre Sorunları
Kahve üretimi ve genel tarımsal üretim, Amazon yağmur ormanlarında artmış durumda. Bu, toprak bozulması veya erozyon gibi bazı çevresel sorunlara ve doğal afetlere sebep olmaktadır. Sorunlar ve afetler dünyanın neresinde olursa olsun kötü bir süreç olsa da bunların Amazon yağmur ormanlarında meydana gelmesi çok daha zararlı olabilmektedir.
Dünya Yaban Hayatı Federasyonu, gezegendeki tüm yağmur ormanlarının %10’unun Amazon’da olduğu verilerine ulaştı. Buna ek olarak Amazon yağmur ormanları, yaban hayat türlerinin %10’una ev sahipliği de yapmaktadır. Aynı zamanda 76 milyar tona kadar karbondioksit depolayan Amazon ormanları, iklim değişikliğinin etkilerini hafifletmekte oldukça önemli bir role sahip.
1985’ten 2016 yılına kadar geçen süreçte, Amazon yağmur ormanları yaklaşık 421.774 km’lik kısmını kaybetti. Bu, binlerce tropik hayvanı ve bitki türünü kötü etkiledi. Biyolojik çeşitlilik azaldı.Yerel halkın yaşam alanlarını kaybetmesine neden olan süreç tetiklendi.
Ortaya çıkan tablonun önüne geçilmesi için 1965’te yürürlüğe giren Orman Yasası, 2012’de güncellendi ve ülkede ormansızlaşmayı engellemek adına anayasaya girdi. Yasanın uygulanması istenilen oranda etkililik sağlamasa da, 2010 yılında Amazon yağmur ormanlarındaki tüm mülkler Cadastro Ambiental Rular’a (CAR) kaydolmak zorunda kaldı. CAR, ormansızlaşmayı önlemek adına önemli bir adımdı.
Bu Şartlar Altında Sürdürülebilir Kahve Üretimi Amazon’da Mümkün Mü?
Her ne kadar Amazon’daki ormansızlaşma, ticari sığır otlatma veya tarımsal amaçlarla büyüse de kahve üretimi de bu sonucu etkileyen önemli bir neden. Her ne kadar kahve üretimi Amazon’da görece düşük oranda seyretse de, ormanlık alandan feda edilerek gerçekleştiriliyor.
Çiftçilerin tarımsal ormancılık yöntemlerini kullanmaları, yerel ekosistem adına çok daha faydalı olabilir. Bu uygulama, hem çiftçiler hem de çevresel sürdürülebilirlik için avantaj sağlayacaktır. Ağaçlar ve ormanlık alan arasında kalan bölgeler, kahve dahil her mahsulun yetiştirilmesini mümkün kılabilir.
Tarımsal ormancılık, kahve bitkileri dahil olmak üzere diğer mahsullerin de daha gölgeli koşullarda büyümesini sağlar. Böylece toprağın sağlığının iyileşmesi ve erozyon riskininin azalması sağlanabilir. Sonuç olarak daha verimli, kaliteli ve keskin tadım notalarına sahip kahveler (veya mahsuller) üretilebilir.
Toprağın iyileştirilmesi ve ormansızlaşmanın durdurulması, şüphesiz tüm ekosistem için derin bir nefes almanın önünü açacaktır. Ekosistemi korumayı öncelikli kılarak benimsenebilecek prensipler, Amazon yağmur ormanlarında sürdürülebilir kahve üretiminin de mümkün olmasını sağlayabilir.
https://perfectdailygrind.com/2023/02/can-coffee-production-in-the-amazon-be-sustainable/
https://food4farmers.org/about-us/our-mission/?gclid=Cj0KCQiAutyfBhCMARIsAMgcRJR_wopYtkjXaowQC1A-wq18Y9B3cUXWUDzt2R63Kc8MXPCXpxKG1Z8aAr6JEALw_wcB
